Bij Nina (14) en Dagmar (14) op school is er een talentenprogramma: een stukje vrij invulbare lesuren, waarin leerlingen zelf kiezen welke vaardigheid ze ontwikkelen. De een verdiept zich in kunst, de ander beoefent een nieuwe sport. Nina en Dagmar kozen ervoor iets te doen buiten de veilige muren van de school. Zij volgden een MDT (Maatschappelijke Diensttijd) in een verzorgingstehuis voor senioren met dementie.

De meiden zitten op middelbare school Het Stormink in Deventer. Daar is veel aandacht voor wat de leerlingen zelf willen ontdekken. Daarom is er onder andere de mogelijkheid om een MDT te volgen via school. Dat is als een soort stage, legt Nina uit. “Je werkt bij een bedrijf of organisatie ergens in de omgeving. Samen met een MDT-begeleider hebben we onderzocht wat wij interessant vinden en welke MDT daar bij past. Zo zijn we allebei bij zorg voor senioren met dementie uitgekomen.”

Ouderen leren kennen

Waarom kiezen twee jongeren voor een stage in de ouderenzorg? “Ik doe veel oppaswerk en vind verzorgen heel leuk”, vertelt Dagmar. “Maar in dat werk zie ik natuurlijk vooral kinderen. Oudere mensen kom ik eigenlijk nooit mee in contact, terwijl dat wel heel leerzaam kan zijn.” Nina is het daarmee eens. “Juist ouderen hebben een andere kijk op de wereld dan wij. Daar kunnen we iets van leren.”

“Hoe moet ik dit doen?”

Nina en Dagmar verzorgden allerlei leuke activiteiten voor bewoners. Ze haalden ze dan op van hun kamer en begeleidden ze zelf naar de gemeenschappelijke ruimte. Dat vonden ze in het begin best spannend. Nina: “Je kent de bewoners nog niet zo goed. Ik had ook nog nooit op die manier voor mensen gezorgd” Dagmar is het met haar vriendin eens. “Je hebt ineens zoveel verantwoordelijkheid. Ik vroeg me steeds dingen af als: ‘Hoe moet ik dit eigenlijk doen nu? Hoe moet ik iemand vasthouden? Wat verwachten ze van mij?’”

Zelf activiteiten bedenken

Gelukkig was de spanning er snel af en kregen de meiden steeds meer lol in hun MDT-werkzaamheden. “We mochten zelf activiteiten bedenken om met de mensen te doen”, vertelt Dagmar. Nina: “We hebben bijvoorbeeld een beauty-middag georganiseerd, maar ook taarten gebakken en geknutseld met de bewoners.” De begeleiding van vaste medewerkers heeft veel geholpen. “We konden altijd wel bij iemand terecht met vragen of zorgen.”

Op het einde van hun MDT-programma mochten Nina en Dagmar een slotactiviteit bedenken om afscheid te nemen van de bewoners. “We hebben toen met z’n allen ijsjes versierd met fruit, hagelslag en andere lekkere dingen”, vertelt Dagmar. Tegen die tijd voelden de meiden zich helemaal thuis bij de bewoners. Nina: “We vonden het best jammer dat het alweer voorbij was.” 

Pittig, maar leerzaam

Dagmar en Nina hebben veel praktische zaken geleerd als het gaat om het verzorgen van mensen. Ze zijn ook wel wat meer uit hun schulp gekomen. “Je durft steeds meer”, vertelt Dagmar. “Een MDT-programma is pittig, maar ook ontzettend leerzaam”, vertelt Nina: “Het werk in de zorg is zwaarder dan ik dacht. Bovendien is het bijzonder om te zien hoe dankbaar mensen zijn als we iets voor ze doen.” Dagmar sluit zich daarbij aan. “Het leukste was wanneer je iemand terugbracht naar zijn kamer en ze zo dankbaar waren voor een leuke middag.”

“Gewoon doen”

De meiden raden iedereen aan een MDT te volgen. Dagmar: “Twijfel je? Gewoon doen. Wat we daar hebben geleerd, leer je niet in een klaslokaal.” Ligt werken in een verzorgingstehuis jou minder? “Dan zijn er nog een heleboel andere MDT-programma’s om uit te kiezen”, vertelt Nina. “Andere leerlingen gingen bijvoorbeeld werken in de ResHare Store van het Leger des Heils of in een ijssalon. Er is zoveel keuze. Voor iedereen is er wel iets om te ontdekken.”

MDT Onderwijs is een project van TijdVoorActie dat in meerdere steden wordt uitgevoerd door jongeren vrijwilligersnetwerken en door onderwijsinstellingen. Zo biedt Het Stormink in Deventer MDT Onderwijs aan voor de leerlingen.

Wie als jonge vluchteling of migrant aankomt in Gouda, kan onderwijs volgen in de Internationale Schakelklas (ISK). Ze leren er de Nederlandse taal en komen in contact met andere jonge migranten. “Na schooltijd hebben veel leerlingen geen netwerk om leuke dingen mee te doen, ze weten niet waar ze moeten zijn of hebben de financiële middelen niet”. Daar brengt Netwerk Samen voor Goud verandering in. Met MDT Onderwijs helpen ze deze doelgroep contact te leggen met de stad en haar inwoners.

De MDT (Maatschappelijke Diensttijd) Wereldwijs is speciaal bedacht voor jonge migranten uit de schakelklas van het Carmel College. Die leerlingen zijn tussen de 15 en 18 jaar oud. Ze zitten in de uitstroomklas: ze staan op het punt door te stromen naar het mbo of een baan. 

Geen vrijetijdsbesteding 

Het viel bij de ISK en bij Netwerk Samen voor Goud op dat juist deze doelgroep soms moeite heeft met vrije tijd invullen. Dat vertelt Anna de Wit, coördinator van dit MDT-programma: “Ze hebben een beperkt sociaal netwerk: vaak is er alleen contact met klasgenoten van de ISK. Via dit MDT-programma komen ze in contact met allerlei delen van de samenleving: van Nederlandse leeftijdsgenoten tot senioren.”

Het programma

Het programma is zo bedacht dat de jongeren veel te doen en te zien krijgen, vertelt Anna. “Ze doen bijvoorbeeld vrijwilligerswerk in een verzorgingstehuis. Dan gaan ze met bewoners in gesprek om de taal te oefenen, maar ook om van die mensen te leren. Dat bleek een heel waardevolle ervaring voor zowel de jongeren als de bewoners zelf. De jongeren helpen ook op het terrein van Goudasfalt, een bewonersinitiatief in de stad. Daar helpen ze het terrein bijhouden en verzorgen. Zo zijn er allerlei vrijwilligersactiviteiten die ze uitvoeren tijdens het programma, zodat ze mensen ontmoeten én zich nuttig voelen.”

Dat vrijwilligerswerk doet heel veel voor de jongeren, vertelt Anna. “Een meisje uit Oekraïne volgde bijvoorbeeld via deze MDT een aantal workshops bij het cultuurhuis in Gouda. Dat vond ze zo leuk dat ze ermee door wilde. We hebben haar gekoppeld aan kunstlessen in de stad waar ze leert schilderen, nieuwe mensen ontmoet met dezelfde interesses en haar creatieve talenten ontwikkelt.”

Naast vrijwilligerswerk is er ruimte voor persoonlijke groei in het MDT-programma Wereldwijs. De jongeren volgen onder andere een aantal workshops. “Die gaan bijvoorbeeld over hoe je jezelf moet presenteren of over hoe je een houding aanneemt in een gesprek”, legt Anna uit. “Iets waar deze doelgroep soms nog moeite mee heeft. Maar er is ook ruimte voor creativiteit. Ze volgen bijvoorbeeld een workshop waarin ze hun eigen muziek mogen schrijven. In het Nederlands, om te oefenen.” Een deelnemer bloeide volgens Anna helemaal op dankzij de workshops. “Hij was eerst timide, maar kwam dankzij de workshop over presenteren helemaal uit zijn schulp. Nu heeft hij het hoogste woord.”  

De jongeren zijn samen met Anna en de docent van de schakelklas ook naar Museum Gouda geweest. Daarnaast worden ze door de begeleiders gestimuleerd om contact te zoeken en onderhouden met leeftijdsgenoten. “Er zijn bijvoorbeeld pizzaparty’s bij Netwerk Samen voor Goud, waar de jongeren elkaar kunnen blijven ontmoeten na afloop van de MDT. Ook hebben we chillavonden waar iedereen welkom is die behoefte heeft aan gezelschap. Sommige van de MDT’ers zijn daar nu vaste gasten.”

Leren van de eerste lichting

Eén lichting van zestien leerlingen heeft de MDT Wereldwijs gevolgd. De tweede groep begint in februari 2024. Anna vertelt dat de focus in de volgende groep nog meer op vrijwilligerswerk -en de keuze van de jongeren daarin- ligt. “We zien dat het aan weerskanten – bij de organisaties zelf en bij de jongeren – heel waardevol is. Voor de jongeren is het bovendien spannend om contact te maken met anderen, maar daardoor juist zo belangrijk. We willen dat ze meer mensen leren kennen uit elke hoek van de samenleving.”

Zoek de samenwerking op

Anna zou ieder netwerk aanraden de samenwerking met een ISK in hun eigen stad op te zoeken. “Deze jongeren vallen vaak tussen wal en schip als het gaat om het leven buiten school om. Het is heel bijzonder om te zien hoeveel ze aan deze MDT hebben. Met sommigen heb ik nog steeds contact. Veel van hen zijn doorgestroomd naar het mbo en bloeien helemaal op.”

Een speciale aanpak

Wel zou Anna anderen op het hart willen drukken dat deze doelgroep een bijzondere aanpak vereist. “Ze hebben meer hulp nodig dan je misschien van Nederlandse jongeren gewend bent. Soms is dat heel praktisch, bijvoorbeeld het simpele feit dat ze niet naar een locatie kunnen komen omdat ze geen fiets hebben. Dan moet je ze brengen, aan een fiets helpen of de route stap voor stap uitleggen. Soms zit het wat dieper, en vindt een jongere het gewoon heel spannend. Dan neem je ze aan de hand en begeleid je ze door het moeilijke deel. Het vraagt om intensievere begeleiding, maar het levert ook zoveel op.”

Jongeren vrijwilligersnetwerk Samen voor Goud in Gouda biedt, in samenwerking met TijdVoorActie, MDT aan voor jonge vluchtelingen.

Als docent werk je elke dag aan de verbinding tussen jongeren en de wereld om hen heen. Maatschappelijke diensttijd (MDT) haalt die verbinding naar de praktijk. Hoe werkt MDT precies, en wat levert het scholen en jongeren op?

Ze geven les op verschillende scholen in Arnhem, Veenendaal en Deventer, maar hebben hun enthousiasme voor maatschappelijke diensttijd (MDT) gemeen. Docenten Liza, Janny en Erik-Jan over hun ervaringen op school: “Jongeren die op school altijd druk zijn, zijn op hun MDT-plek ineens de beste qua inzet en verantwoordelijkheid.”

Als een school besluit om maatschappelijke diensttijd (MDT) aan te bieden, ontstaat er nauw contact met het jongerennetwerk in de buurt. Dat netwerk regelt de contacten tussen de leerlingen en de locaties. Hoe dat er in de praktijk uitziet? Dit MDT-project bij woonzorgcentrum De Buitenhof in Amsterdam-Zuid is een mooi voorbeeld. 

Wat vinden jongeren eigenlijk zelf van de maatschappelijke diensttijd? Vier jongeren delen hun ervaring over maatschappelijke diensttijd binnen onderwijstijd. Waar de ene jongere door MDT is gegroeid, heeft een ander leren omgaan met verschillende mensen of hoe hij zichzelf kan presenteren. Stuk voor stuk waardevolle vaardigheden voor de toekomst.

Sinds mei 2022 is Elmer Burke de programmadirecteur van de maatschappelijke diensttijd (MDT) in Nederland. Hij hoopt dat het volgen van een MDT-traject heel vanzelfsprekend wordt voor jongeren: “Het is zo zinvol om te ontdekken waar je goed in bent, hoe je een ander helpt en dat je mensen ontmoet die je doorgaans niet spreekt.”

Denk jij erover na om maatschappelijke diensttijd aan te bieden op jouw school? Ga succesvol van start met deze vier tips vanuit de praktijk.

Stel, je bent er als school helemaal klaar voor om jongeren een te gek MD-traject aan te bieden. Er zijn mooie doe-plekken beschikbaar waar leerlingen aan de slag kunnen, alles is in kannen en kruiken. Maar hoe maak je jongeren er ook warm voor?